4 lutego obchodzimy Światowy Dzień Walki z Rakiem. Hasło towarzyszące wydarzeniom tego dnia – #WeCanICan – wspiera globalnie rozwijającą się inicjatywę walki z epidemią raka, drugą najczęstszą przyczyną śmierci na świecie. Właśnie dlatego Fundacja ESTRO, założona przez Europejskie Towarzystwo Radioterapii i Onkologii, prowadzi kampanię promującą „Dziedzictwo Marii Skłodowskiej-Curie”. Ma ona na celu szerzenie wiedzy oraz zwiększanie świadomości dotyczącej wyzwań z jakimi mierzą się chorzy na raka.

Start kampanii promującej wkład Marii Skłodowskiej-Curie we współczesną radioterapię został ogłoszony 7 listopada ubiegłego roku i ma na celu upamiętnienie jej osiągnięć poprzez przesłanie: „Radioterapia leczy raka”. Jej celem jest podkreślenie znaczenia wkładu Marii Skłodowskiej-Curie w rozwój onkologii i radioterapii. Poza chemioterapią i chirurgią, radioterapia jest jedną z najważniejszych metod leczenia raka. Mimo dużego zapotrzebowania na radioterapię dostęp do tej procedury medycznej jest w Polsce ograniczony, w porównaniu z dwoma innymi metodami. Z analizy wyników badań ESTRO, przeprowadzonych w ramach projektu HERO wynika, że ponad połowa pacjentów chorujących na raka w Polsce powinna być leczona radioterapią.

Z Krajowego Rejestru Nowotworów wynika, że nowotwory złośliwe to nasilający się problem społeczny, ekonomiczny i zdrowotny polskiego społeczeństwa. Jego skalę określa liczba nowych zachorowań (163,3 tys.), zgonów (100,6 tys.) i ponad 999 tys. osób żyjących z chorobą nowotworową na początku drugiej dekady XXI wieku. Nowotworami złośliwymi najczęściej rejestrowanymi w 2015 roku u mężczyzn były nowotwory złośliwe płuca – 17,7 proc. oraz gruczołu krokowego – 17,4 proc. Natomiast u kobiet w 2015 roku najczęściej diagnozowany był nowotwór złośliwy piersi – 22,2 proc., płuca – 9,2 proc. oraz trzonu macicy – 7,6 proc.

Radioterapia – jedna z najskuteczniejszych metod leczenia w onkologii

Radioterapia jest jedną z trzech najważniejszych metod leczenia raka, obok chemioterapii i chirurgii onkologicznej. Może być z powodzeniem stosowana samodzielnie lub w połączeniu z pozostałymi dwoma metodami.Zastosowanie radioterapii przed lub po operacji umożliwia nie tylko poprawę efektywności leczenia chirurgicznego, ale i umożliwia leczenie bardziej oszczędzające, zachowujące narząd. Łączenie radioterapii z chemioterapią daje szansę na wyleczenie pacjentom z zaawansowanymi nowotworami. Wśród nich są na przykład nowotwory w okolicy głowy i szyi, które nie mogą być leczone operacyjnie. Ponadto radioterapia jest szeroko wykorzystywana w opiece paliatywnej w walce z bólem, krwawieniami i innymi dolegliwościami, co poprawia jakoś życia pacjentów z nieuleczalnymi nowotworami.

– Radioterapia odgrywa znaczącą rolę w leczeniu większości nowotworów, w tym wielu najczęściej diagnozowanych w Polsce i w Europie, takich jak rak płuc, piersi, gruczołu krokowego oraz regionu głowy i szyi. Współczesna nowoczesna radioterapia nie byłaby możliwa gdyby nie wkład Noblistki Marii Skłodowskiej-Curie w badania nad promieniotwórczością. Dzisiejsi pacjenci leczeni napromienianiem zawdzięczają możliwość wyleczenia choroby jej badaniom, które przyczyniły się do rozwoju radioterapii. – mówi dr n. med. Joanna Kaźmierska, kierownik Zakładu Radioterapii II w Wielkopolskim Centrum Onkologii oraz ekspert grupy roboczej „Dziedzictwo Marii Curie” – inicjatywy Fundacji ESTRO – i dodaje – Postęp technologiczny sprawia, że dysponujemy coraz lepszym sprzętem do radioterapii zwiększając efektywność leczenia poprzez dokładniejsze obrazowanie, radioterapię protonową czy jonową.

Zapotrzebowanie na radioterapię w Polsce i Europie

Z analizy ESTRO-HERO wynika, że 51 proc. pacjentów chorujących na raka w Europie powinno być leczonych napromienianiem. W rzeczywistości ok. ¼ z nich nie otrzymuje leczenia, które mogłoby być dla nich pomocne. Dodatkowo z raportu wynika, iż do roku 2025 należy spodziewać się zwiększenia zapotrzebowania na radioterapię aż o 16 proc. Wpłynie na to wzrost zachorowań na nowotwory, a także poszerzanie się możliwości i wskazań do radioterapii wraz z rozwojem technologii. Dlatego kluczowe jest zwiększenie liczby ośrodków, w których ta nowoczesna terapia jest zapewniana.

Podobnie sytuacja wygląda w naszym kraju. Dostęp do radioterapii w Polsce jest utrudniony w porównaniu do dwóch pozostałych metod leczenia onkologicznego. Wynika to zarówno z małej liczby ośrodków, w których leczenie to jest oferowane, jak i z liczby akceleratorów megawoltowych (MV) oraz aparatów HDR do brachyterapii dostępnych w naszym kraju. Jak wynika z raportu przygotowanego dla Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, w Polsce brakuje od 27 do 65 aparatów MV i HDR (w zależności od przyjętych norm), licząc według liczby aparatów na populację całego kraju.

Radioterapia krok po kroku

Radioterapia wykorzystuje promieniowanie do eliminowania komórek nowotworowych. Może ono z łatwością przeniknąć do tkanek, a dzięki odpowiednim maszynom możemy precyzyjnie skupić promieniowanie na guzie. – Całość leczenia radioterapią składa się z kilku do kilkudziesięciu zabiegów (frakcji) podczas których podawane są dawki eliminujące guz nowotworowy i umożliwiające jednocześnie regenerację zdrowych tkanek. Napromienianie jest bezbolesne – dodaje dr n.med. Joanna Kaźmierska. Jako kluczowa metoda leczenia, radioterapia pozwala na leczenie różnych typów raka, samodzielnie lub w połączeniu z chemioterapią lub zabiegiem operacyjnym.

Wkład Marii Skłodowskiej-Curie w leczenie raka

Nie byłoby współczesnej radioterapii, gdyby nie Maria Skłodowska-Curie – Patronka Radioterapii, której 150. rocznicę urodzin świętowaliśmy 7 listopada ubiegłego roku. Jej odkrycia w dziedzinie promieniotwórczości stworzyły fundamenty dla wykorzystania promieniowania w leczeniu raka. Sama Maria Skłodowska-Curie była zaangażowana w stworzenie pierwszego Instytutu Radowego w Polsce, któremu podarowała gram radu. Współczesna radioterapia, a tym samym onkologia, zawdzięcza jej bardzo wiele, więc korzystając z tej szczególnej okazji, Fundacja ESTRO rozpoczęła kampanię pt. „Dziedzictwo Marii Skłodowskiej-Curie” z przekazem „Radioterapia leczy raka”.

Jednym z elementów kampanii jest animacja wideo holenderskiej artystki Marlies Van De Wel4. Poprzez animację pokazującą życie Marii Skłodowskiej-Curie oraz odkrycie radu, pragnie ona podziękować polskiej naukowiec za odkrycie promieniotwórczości i promieniowania, które wytyczyły drogę do nowych skutecznych metod leczenia raka. Radioterapia pomaga rocznie milionom chorych na raka. Dzięki tej animacji Fundacja ESTRO chce upamiętnić i podziękować Marii Skłodowskiej – Curie za pionierskie badania nad radioaktywnością i promieniowaniem.

Dzięki kampanii „Dziedzictwo Marii Skłodowskiej-Curie”, Fundacja ESTRO pragnie umożliwić pacjentom podejmowanie świadomych decyzji dotyczących ich leczenia. Fundacja propaguje wiedzę na temat radioterapii, tak, aby wszyscy znali korzyści płynące z tej metody w Europie i poza nią. Celem kampanii jest także przypomnienie o pionierskich badaniach laureata Nagrody Nobla w zakresie promieniowania i radioaktywności, które pomagają ratować i leczyć miliony pacjentów każdego roku.